Ekranlı Araçların Kullanımında İSG
Ekranlı araçlar çalışma hayatında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Ofis çalışanları, grafik tasarımcıları, bankacılar veya diğer birçok çalışanlar ekranlı araçları kullanmaktadır. Ve hatta sosyal yaşamımız içinde bizi dijital dünyaya bağlayan bir etkendir. O zaman ekranlı araçların kullanımında İSG (iş sağlığı ve güvenliği) konusu özel öneme haizdir. Bu yazımızı özellikle, aşağıda tanımını vereceğimiz, ekranlı araç operatörlerimiz için hazırladık. Bunun yanı sıra tüm insanlarımıza faydası olmasını temenni ediyoruz.
Tabi iş hayatında tüm ekranlar hukuki açıdan ekranlı araç sayılmaz. Bu konudaki yönetmeliğimiz gereği aşağıdaki araçlar her ne kadar ekranları olsa da ekranlı araç değildir;
- Hareketli makine veya araçların kumanda kabinleri ve sürücü mahalli
- Taşıma araçlarında aracın kumandasındaki bilgisayar sistemleri
- Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemleri
- İş yerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemler
- Hesap makineleri, yazar kasa, vb… veri veya ölçüm sonuçlarını gösteren küçük ekranlı cihazlar
- Ekranlı daktilolar
Dolayısı ile her gördüğümüz ekranı, ekranlı araç olarak değerlendiremeyiz. Ancak bu durum o ekipmanın bir iş ekipmanı olduğu gerçeğini de değiştirmez. Farz edelim ki bir çalışan hesap makinesiyle işlem yaparken düştü ve yaralandı. Bu bir iş kazasıdır ama ekranlı araçlar kapsamında değerlendirme yapılmayacaktır.
Ekranlı Araçların Kullanımında İSG Risklerinden Kimler Etkilenir?
Eğer aşağıdaki sorulara evet cevabını veriyorsanız, kendinizi ekranlı araç operatörü olarak tanımlayabilirsiniz;
- Rutin çalışma düzeninde aralıksız en az bir saat süresince ekranlı araç kullanıyor musunuz?
- Çalışma süresinin çoğunda ekranlı araç kullanıyor musunuz?
- Çalışmanız yüksek seviyelerde konsantrasyon veya dikkat gerektiriyor mu?
- Yaptığınız iş mutlaka ekranlı araç kullanımını gerektiriyor mu?
- Kullandığınız ekranlı araç, özel eğitim veya beceri gerektiriyor mu?
Özellikle bu kriterler doğrultusunda ekranlı araç operatörlerimize örnekler verelim.
- Sekreter Veri Giriş Operatörü
- Editör
- Gazeteci
- Hava Trafik Kontrolörü
- Grafik Tasarımcısı
- Kütüphaneci
- Banka Çalışanı
- Çağrı Merkezi Çalışanı
- Görüntü Montaj Çalışanı
- Kapalı Devre Televizyon Kontrol Odası Çalışanı
- Borsa Çalışanı/Broker
- Havaalanı Yer Hostesi
- Resepsiyonist
Ekranlı Araçların Kullanımında İSG ve Çalışma Merkezi
Çalışan sorunları: Ekranlı Araçların Kullanımında İSG ve Sağlık Problemleri
Ekranlı araçlarda çalışmalarda isg denince tüm konu çalışma merkezinde geçmektedir. Yani çalışma merkezini doğru tanımlarsak alacağımız tedbirler etkili olur. Çalışma merkezi; sandalye, masa, ara yüz yazılımı, monitör, klavye, yazıcı, telefon, faks, modem, vb… aksesuar veya ekranlı araçla ilgili tüm donanımları içerir.
Öncelikle yeterli aydınlatma sağlanmalıdır. Özellikle parlama veya rahatsız edici yansımaların engellenmelidir. Parlamayı en aza indirmek için gerekirse perde kullanılmalıdır. Ayrıca yazıcı, faks makinesi vb. dikkat dağıtıcı gürültünün en az seviyede olması gerekir. Operatörün bacaklarını rahat hareket ettirmesi için boşluk olmalıdır. Bilgisayarlarda göreve uygun, kullanıcıya uyarlanmış, yazılım ve ara yüzler tercih edilmelidir.
Bilgisayar monitörü ayarlanabilir, okunabilir, sabit görüntü ve ayrıca uygun kontrast ve parlaklık özelliklerine sahip olmalıdır. Klavyenin ise kullanılabilir, ayarlanabilir, ayrılabilir veya okunaklı olmasına dikkat etmek gerekir. Çalışma yüzeyi, ekipman ve araç gereçleri rahat şekilde düzenleyebilecek genişlikte olmalıdır. Ayrıca ışığı yansıtmayan renkler yüzeyde tercih edilmelidir. operatörün sandalyesi ayarlanabilmelidir. Operatörün ihtiyaç duyması halinde ayak dayayacak ekipmanların temini de gerekir.
Uzun süreli ekranlı araçların karşısında yapılan çalışmalarda genel olarak sırt ağrısı, üst ekstremite bozuklukları gibi kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları meydana gelir. Bu şikayetler kronikleştiğinde meslek hastalıkları olarak adlandırılabilmektedir. Ayrıca göz problemleri, yorgunluk ve streste yaşanır. Daha özellikli belirtecek olursak;
Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları
- Karpal tünel sendromu
- Bel fıtığı
- Boyun veya omurilik problemleri
- Parmak sendromu
- Sırt veya göğüs ağrıları
Görme Bozuklukları
- Göz Enfeksiyonları
- Bulanık görme
- Gözlerde yorgunluk
- Geçici kısa görüşlülük
Sinir Sistemi Bozuklukları
- Stres
- Gerginlik
- Anti tepkisel hareketler
Dolaşım Sistemi Bozuklukları
- Varisler
Psikolojik Bozukluklar
- Uykusuzluk
- Zihin bozuklukları
Sindirim Sistemi Bozuklukları
- Kabızlık
- Şişkinlik
Tüm bu şikayetlerin birikimine bakıldığında çalışan kişilerin gerek pozisyon bozukluğuna bağlı, gerekse çalışma şartlarının olumsuzluğu göz önüne alındığında bir takım fiziksel riskler ortaya çıkmaktadır. İleri yaşlarda bu rahatsızlıkların yarattığı yıpranmalar kendini daha da belli eder hale gelecektir. Bu aşamada iş sağlığı ve güvenliği (İSG) çerçevesinde hareket ederek mevzuatlara göre çalışma ortamlarının iyileştirilmesi ve uygun çalışma şartlarının oluşturulması işveren kontrolündedir.
