İşyeri Bina ve Eklentileri

Bir işyerinin genel yönetim sistemi içerisinde fonksiyonel bölümlerini fiziksel olarak tanımak iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek açısından önemlidir. Özellikle işyeri bina ve eklentileri ve iş sağlığı ve güvenliği (İSG) konusunda temel kaynağımız “İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK” tir. Bu yönetmeliği incelediğimiz zaman, birçok İSG yönetmeliğine atıfta bulunduğunu görürüz. Yani bize İSG yönetim sisteminin çatısını sunan bir yönetmeliktir dersek hata yapmış olmayız. Bu sebepten bir işyerinde İSG yönetim sisteminin entegre edilmesinde veya yeniden kurulmasında bu yönetmeliği temel almamız gerekir.

İşyeri bina ve eklentileri dediğimiz zaman ne anlamalıyız? İşyerine bağlı çalışılan alanlar, çalışanların girip çıkılabileceği bina, tesis vb. ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentilerin tamamı işyeri bina ve eklentilerini oluşturur. Bu tanımı biraz açmakta fayda var. Çünkü işyerinde meydana gelen kazaların tamamı iş kazası sayılmaktadır.

İşyerine bağlı çalışılan alanlar çok geniş bir kavramdır. Mesela karayolu bakımı yapan bir işletme düşünelim. Çalışanların faaliyette bulunduğu karayolundaki alanlar çalışma yeri sayılacaktır. İşyerine bağlı bina ve tesisler çok geniş bir alana yayılmış olabileceği düşünülmelidir. Bu durumda her biri işyeri olarak sayılacaktır. Ayrıca işyerine bağlı demek sadece işin yapıldığı alanlar değildir. Avlu, bahçe, ortak sosyal kullanım alanları da işyeridir.

İşyeri bina ve eklentileri için uygulanacak tedbirler nelerdir?

Bina eklentileri ve işyeri tedbirleri ile ilgili alınacak tedbirleri sınıflandırarak işverene sesleniyoruz;

İşyeri bina ve eklentileri / tesisatlar

Çalışan güvenliği için dikkat edilmesi gereken hususlar:

Elektrik, havalandırma ve yangın tesisatıyla ilgili periyodik bakım ve kontrolleri mutlaka yap!
Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluşturmayacak şekilde projelendir ve tesis et!
Çalışanlarını elektrik tesislerine doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı koru!
İşyerinde yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektörleri ve alarm sistemlerini tesis et!

Acil durumlar

Acil durumlarda nasıl hareket edilmesi gerektiğini beyan eden hususlar:

Acil çıkış ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılsın!
Acil çıkış ve kapılarının önlerine ya da arkalarına çıkışı önleyecek hiçbir engel koyma!
İşyerinde, risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, ilk yardım ve acil müdahale odası bulunmasını sağla!
Merdiven, koridor, geçiş yolu, yükleme yeri veya rampa dâhil bütün yolların güvenli olmasını sağla!
Merdivenlerin; ateşe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli genişlikte, eğimde ve korkuluklarla çevrili olmasını sağla!

Fiziksel etmenler

Kapalı işyerlerinde fiziksel risklere bağlı alınacak tedbir ve etmenler:

Kapalı iş yerlerinde çalışanlarının ihtiyaç duyacakları yeterli temiz havanın bulunmasını sağla!
İşyerlerinde termal konfor şartlarının çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek şekilde olması esastır. Unutma!
İşyerlerinin aydınlatmasının gün ışığıyla yeter derecede olması esastır. Bu sağlanamıyorsa suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatmayı sağla!
Engelli çalışanların varsa onların durumlarını dikkate al ve gerekli düzenlemeleri yap!
İşyerindeki açık çalışma yerlerinde yaya ve araç trafiğinin güvenli bir şekilde olmasını sağlayacak düzenlemeleri yap!

Sosyal tesisler

Özellikle sosyal tesislerde insan akışına bağlı olarak oluşabilecek unsurları da göz önüne alınarak sağlanacak tedbirler:

İşyeri binaları ile sonradan olacak değişiklikler, yapılan işin özelliğine uygun ve sağlamlıkta olur.
İşyerlerinde, taban döşeme ve kaplamalarını sağlam, kuru, düz ve kaymaz tesis et. Özellikle kot farkı bulunmayacak şekilde olmasını sağla!
İşyerlerinde pencerelerin ve tavan pencerelerinin, güvenli bir şekilde açılır, kapanır ve ayarlanabilir olması sağlanır.
Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden olmalıdır. Ayrıca bu kapılarda karşı tarafın görünmesini sağlayan saydam kısımlar olmalıdır.
Yürüyen merdiven ve bantların güvenli bir şekilde çalışmasını sağla!
Yükleme yerleri ve rampalarının, yükün boyutlarına uygun olmasını sağla! Çalışanların düşmesini önleyecek şekilde tesis et!
Yükleme yerleri ve rampalarında en az bir çıkış yeri bulunmasını ve mümkünse her iki uçta da çıkış yeri bulunmasını temin et!
Çalışma yerinin taban alanının, yüksekliğinin ve hava hacminin, çalışanlar için yeterli olmasını sağla!
Yapılan iş gereği veya 10 ve daha fazla çalışanın bulunuyorsa, uygun bir dinlenme yeri tesis et!
Çalışanlar yemeklerini işyerinde yeniyorsa, rahat ve hijyen şartlarına uygun yeteri kadar ekipman ve araç-gereç ile donatılmış yemek yeme yeri sağla!
Gebe ve emziren kadınların uzanarak dinlenebilecekleri uygun dinlenme yeri tesis et!
Barınma, dinlenme ve sosyal amaçlı tesisleri, yanıcı olmayan ve kolay tutuşmayan malzemeden inşa et!
Çalışan konutlarını, sağlık gereklerine ve teknik şartlara uygun bir şekilde inşa et!

Hijyen tesisleri

Hijyen tesislerinde bulaşma riski de dahil olmak üzere alınacak tedbirler:

İş elbisesi giyme zorunluluğu varsa, yeterli büyüklükte ve uygun şartlarda, kadın veya erkek çalışanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri tesis et!
Çalışanların yıkanmalarının temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın veya erkek çalışanlar için ayrı ayrı sıcak ve soğuk akarsuyu bulunan uygun yıkanma yerleri ve duşlar tesis et!
Çalışanlara yakın yerlerde, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, uygun nitelikte yeterli sayıda tuvalet ve lavabolar tesis et!
Tuvalet ve lavabolar için gerekli temizlik malzemelerini devamlı temin et!
İşyerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerleri, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe bağla! Özellikle uygun bir kapak ile üstünü ört!