Patlamadan Korunma Dokümanı

Patlamadan korunma dokümanı, iş yerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan dokümandır. Risk değerlendirmesine göre hazırlanır.

Asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde asıl işveren, çalışanların sağlık ve güvenliklerine ilişkin tedbirlerin uygulanmasını koordine eder ve patlamadan korunma dokümanında bu koordinasyonun amacı ve uygulanması için gerekli usul ve tedbirleri belirtir.

Patlamadan Korunma Dokümanı;

• Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği hususu,
• Bu yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için alınacak önlemler,
• Yönetmelikte sınıflandırılan tehlikeli alanlar
• Çalışma yerleri ve uyarı cihazları da dâhil olmak üzere iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,
• İş yerinde kullanılan tüm ekipmanın İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği‘ne uygunluğu yazılı olarak yer alır.

Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanır. Daha sonra işyerinde, iş ekipmanında veya iş organizasyonunda önemli değişiklikler yapılır. Genişleme veya tadilat yapıldığı hallerde yeniden gözden geçirilerek güncellenir. İşveren, yürürlükteki mevzuata göre hazırladığı patlama riskini de içeren risk değerlendirmesini yapar. Ardından dokümanları ve benzeri diğer raporları birlikte ele alabilir.

Patlamadan Korunma Dokümanında gerekli görülmesi halinde;

• Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işveren tarafından düzenlenen yazılı talimatlara uygun yapılmalıdır.

Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceğinin, patlamadan korunma dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulmalıdır. Yine de bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulmalıdır. Her an işler durumda bulunması sağlanmalıdır.

Patlamadan Korunma Dokümanı: Patlayıcı Ortamlarda Kullanılacak Makine ve Teçhizat

Özellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki ekipman kullanılır.

• Bölge 0 veya Bölge 20 // Kategori 1 ekipman
• Bölge 1 veya Bölge 21 // Kategori 1 veya 2 ekipman
• Bölge 2 veya Bölge 22 // Kategori 1, 2 veya 3 ekipman

PATLAYICI ORTAMDA KULLANILAN TEÇHİZAT YÖNETMELİĞİ

İşveren, patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla gerekli önlemleri almalıdır. Yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik aşağıda belirtildiği gibidir.

• Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek
• Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşması önlenemiyorsa patlayıcı ortamın tutuşması engellenmelidir.
• Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak.

Bu önlemler, gerektiğinde patlamanın yayılmasını önleyecek tedbirlerle birlikte alınır. Alınan bu tedbirler düzenli aralıklarla ve işyerindeki önemli değişikliklerden sonra yeniden gözden geçirilir.

Patlayıcı Ortamlarda Çalışma Şartları

• İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlar.
• Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işveren tarafından düzenlenen yazılı talimatlara uygun biçimde yapılmalıdır.
• Tehlikeli işlerin yapılması başka çalışmaları etkileyerek tehlikeye neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda diğer işlerin yapılmasında, çalışma izini uygulanmalıdır.
• Çalışma izni, alanında yetkili olan kişiler tarafından işe başlamadan önce yazılı olarak verilmelidir.
• Patlama tehlikesine neden olan yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tutuşabilmektedir. Tozların ortaya çıkması gibi durumlar yaşanır. Böyle zamanlarda iş güvenliği açısından olumsuzluklar yaşanabilmektedir. Bu gibi durumlarda güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Bunun yapılması pratik olarak mümkün olmuyorsa, yayılmalarını önleyecek başka uygun önlemler alınır.
• Patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı veya yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tozlardan oluşuyorsa. Alınacak koruyucu önlem en yüksek riske uygun olur.
• Çalışanların ve çalışma ortamının statik elektrik taşıyıcısı veya üreticisi olabileceği durumlar gerçekleşir. Böyle zamanlarda statik elektrik boşalmaları da dikkate alınmalıdır.
• Patlayıcı ortamı tutuşturan ve statik elektrik oluşumunu önlemek için çalışanlara uygun malzemeden yapılmış kişisel koruyucu donanımlar verilir.
• Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılacağı Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde hizmete sokulmalıdır.
• Patlama riskini en aza indirmek ve olası bir patlamada, patlamayı kontrol altına almak, işyerine ve iş ekipmanlarına yayılmasını en aza indirmek için; işyerleri, iş ekipmanları ve bunlarla bağlantılı tüm cihazların tasarımı, inşası, montajı ve yerleştirilmesi, bakım, onarım ve işletilmesinde gerekli tüm önlemler alınmalıdır.
• Her bakım ve onarım sonrasında tesisin, ekipmanların veya koruyucu sistemlerin “Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmeliğe” uygunluğunun devam edip etmediği, bağlantılarının ve montajlarının durumu kontrol edilmelidir.

Patlayıcı Ortamlarda Çalışma Şartları 2

• Gereken durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması sağlanır.
• Patlamadan Korunma Dokümanında belirtildiği takdirde; bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulmalıdır ve her an işler durumda bulunması sağlanmalıdır.
• Patlayıcı ortam oluşan bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı kanıtlanacaktır.
• Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve/veya deneyimli ehil kişilerce yapılmalıdır.
• Her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olduğu durumlarda kullanılan ekipmanın ve güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer kısımlarından bağımsız olarak güvenli bir şekilde çalışmasını sürdürmesi mümkün olmalıdır.
• Otomatik proseslerde amaçlanan çalışma koşullarından her hangi bir sapma meydana geldiğinde, otomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve koruyucu sistemlere güvenliği tehlikeye atmamak şartıyla el ile müdahale yapılmalıdır. Bu müdahale sadece bu işte yetkili çalışanlar tarafından yapılmaktadır.
• Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu kadar çabuk ve güvenli bir şekilde boşaltılmaktadır veya tehlike oluşturmayacak şekilde izole edilmektedir.

Kaynakça

• FATMA IŞIK COŞKUNSES, KANSEROJEN KİMYASAL MADDELER VE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ. UZMANLIK TEZİ, ÇSGB, İSGGM, ANKARA, 2008
• KİMYA ÜRÜNLERİ İMALATI SANAYİNDE İŞ SAĞLIĞI GÖZETİM REHBERİ, ÇSGB, İSGGM
• CANER ZANBAK, KİMYASALLARIN YÖNETİMİNDE TEKNİK EMNİYET ve GÜVENLİK KAVRAMLARI, TEDARİK ZİNCİRİ GÜVENLİĞİNDE ÖZEL SEKTÖR/KAMU İŞBİRLİĞİ. V. ULUSAL TEHLİKELİ KİMYASALLARIN YÖNETİMİ VE PROSES GÜVENLİĞİ SEMPOZYUMU. TMMOB KİMYA MÜHENDİSLERİ ODASI, ANKARA, 24-25 EYLÜL 2021
• ABDULLAH ANAR, PROSES GÜVENLİĞİNDE TEHLİKE TANIMLAMA VE RİSK DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ, V. ULUSAL TEHLİKELİ KİMYASALLARIN YÖNETİMİ VE PROSES GÜVENLİĞİ SEMPOZYUMU. TMMOB KİMYA MÜHENDİSLERİ ODASI, ANKARA, 24-25 EYLÜL 2021
• FİGEN ÖNDER, SAHA UYGULAMALARININ PROSES GÜVENLİĞİNDE ÖNEMİ, V. ULUSAL TEHLİKELİ KİMYASALLARIN YÖNETİMİ VE PROSES GÜVENLİĞİ SEMPOZYUMU. TMMOB KİMYA MÜHENDİSLERİ ODASI, ANKARA, 24-25 EYLÜL 2021
• ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE TOZLA MÜCADELE REHBERİ. T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI YAYINI ,BAKANLIK YAYIN NO:57, 2016
• ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ. (2013). “MESLEK HASTALIKLARI”. ANKARA: ÖZYURT MATBAACILIK.
• ZEYNEB KAHRAMAN, KERİMAN YÜRÜTEN ÖZDEMİR, TOZLU ÇALIŞMALARDA MESLEK HASTALIKLARI VE TOZLA MÜCADELE. M C B Ü SOMA MESLEK YÜKSEKOKULU TEKNİK BİLİMLER DERGİSİ. YIL: 2022 SAYI:34 CİLT: II, S.13-29
• OKTAY TAN, KAYNAKLI İMALATTA ÇALIŞMA ORTAMINI VE ÇALIŞANIN SAĞLIĞINI ETKİLEYEN TEHLİKELER VE ÖNLEMLERİ. http://www.oktaytan.net/KAYNAKislerindeTehlike.pdf 27.02.2023 00:53 ABDULLAH AKDOĞAN, ÜMİT DİVRİKLİ, LATİF ELÇİ, PESTİSİTLERİN ÖNEMİ VE EKOSİSTEME ETKİLERİ. AKADEMİK GIDA / ACADEMİC FOOD JOURNAL, 28.03.2012, ISSN PRİNT: 1304-7582